Venture capital to inwestycje kapitałowe, które są dokonywane na rynku pozagiełdowym. Przede wszystkim w przedsięwzięcia o charakterze biznesowym, które znajdują się we wczesnych fazach rozwoju, mające jednak duży potencjał. Venture Capital ma miejsce wtedy, gdy kapitał inwestuje się w młode firmy o wysokim potencjale, które zazwyczaj bazują na technologicznych innowacjach. Kapitał jest kierowany do projektów lub start-upów o znaczącej szansie sukcesu rynkowego i potencjale rozwoju swoich działań na jeszcze szerszy rynek. Venture capital to kapitał przeznaczony na rozwój przedsiębiorstwa. Pochodzi od dużych przedsiębiorstw i jest wnoszony do małych firm jako wykup jej udziałów lub akcji. Duże przedsiębiorstwo powierza środki małej firmie (nie w charakterze pożyczki). Inwestycja w przyszłości ma na celu przyniesienie obu stronom określonych korzyści. Odbywa się to, gdy duże przedsiębiorstwo wykupuje akcje lub udziały małej firmy, która działa na wzrostowym rynku i wykazuje duży potencjał rozwoju. Fundusz venture capital, podobnie jak start-up, musi rozwiązywać problemy, pozyskiwać i obsługiwać klientów, zarządzać pracownikami oraz dogadywać się ze wspólnikami. Pierwsza różnica między start-upem a VC polega na czasie, w którym oba podmioty zaczynają generować przychody i zyski. W przypadku funduszu venture capital zyski często są oddalone w czasie. Dlatego trudno ocenić skuteczność funduszu VC w pierwszych kilku latach działania. Venture capital jest niewątpliwie kapitałem wysokiego ryzyka. Niepewność tej formy finansowania wynika z faktu, że środki powierzane przez większe przedsiębiorstwo mniejszej firmie nie mają charakteru pożyczki. Jest to raczej inwestycja, która w przyszłości ma przynieść określone korzyści obu stronom. Jednak – jak wiadomo – każde przedsięwzięcie jest obarczone ryzykiem i w przypadku porażki inwestor może bardzo dużo stracić. Duże przedsiębiorstwo wykupuje akcje lub udziały mniejszej firmy, która działa na wzrostowym rynku i wykazuje duży potencjał rozwoju. Środki uzyskane w ten sposób podmiot z sektora MSP przeznacza na przedsięwzięcie, które w przyszłości podniesie wartość akcji spółki. Wówczas inwestor sprzedaje droższe już udziały albo osiąga zysk z akcji. Najczęściej cała inwestycja trwa od 2 do 5 lat. Venture capital jest przeznaczony dla spółek, które od jakiegoś czasu funkcjonują na rynku, mają sprawdzony model działania i duży potencjał wzrostu. Najczęściej preferowane są inwestycje w nowe technologie. Inwestorzy kapitału wysokiego ryzyka szukają takich firm, które mają dobrą kadrę kierowniczą, wykazują sporą przewagę nad konkurencją, biorąc pod uwagę, ofertę produktów, usług i technologii. Zaletą jest działanie na wzrostowym rynku i posiadanie znacznego w nim udziału. Venture capital dla spółek, które: Pomysł na inwestycję, która ma zostać sfinansowana kapitałem uzyskanym w ramach venture capital powinien być przemyślany. Duże przedsiębiorstwo musi czuć, że pomysł ten ma szansę powodzenia oraz duży potencjał. Dlatego są to najczęściej inwestycje w nowe technologie – informatykę, internet, telekomunikację, biotechnologię etc. Również inwestycje w “czyste” technologie, a w tym technologie dotyczące energii ze źródeł odnawialnych, ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju i zarządzania energią. Prawdą jest, że przede wszystkim firma zyskuje kapitał na inwestycję bez konieczności przedstawienia jakichkolwiek zabezpieczeń. Inwestycja może być ryzykowana, ale mająca duży potencjał zysku. Finansowanie venture capital to również wsparcie niefinansowe, gdyż firma zyskuje dostęp do know-how i wiedzy specjalistów. Inwestor, wykupując udziały, staje się wspólnikiem i dzięki temu monitoruje działalność spółki, ale także bierze na siebie część ryzyka inwestycji. Duże i małe przedsiębiorstwa łączy jeden wspólny cel – odniesienie sukcesu. Wniesienie kapitału inwestora bardzo korzystnie wpływa na wizerunek wspieranej firmy, a zatem dla podmiotów zewnętrznych jest to sygnał, że warto w nią inwestować. Przy podjęciu takiej strategii finansowania przedsiębiorstwo nie jest zobowiązane do regularnej spłaty rat kapitału i odsetek, jak jest np. w przypadku kredytu inwestycyjnego, a zatem rośnie wartość firmy. Firma ta jednocześnie ma więcej środków pieniężnych, które może spokojnie przeznaczyć na realizację przedsięwzięcia oraz dążenie do założonego celu. Inwestorzy venture capital to osoby, które inwestują w przedsięwzięcia znajdujące się we wczesnej fazie rozwoju. Kapitał jest kierowany do projektów lub start-upów, co do których istnieje prawdopodobieństwo znaczącego sukcesu rynkowego. Mają potencjał rozwoju swoich działań na szerszy rynek. Kapitał VC to kapitał wysokiego ryzyka. Ze względu zatem na ryzyko niepowodzenia projektów inwestorzy oczekują wysokiego zwrotu z zainwestowanego kapitału. Wczesny etap rozwoju projektu to okres, który: Źródłem venture capital w Polsce są głównie inwestorzy prywatni (osoby fizyczne, firmy), budżet państwa, budżet UE, firmy i korporacje oraz inwestorzy instytucjonalni. Na świecie bardzo duże znaczenie mają takie instytucje jak fundusze emerytalne, fundacje i inne organizacje zarządzające znaczącymi środkami finansowymi. Zazwyczaj przeznaczają one niewielką część swoich środków na inwestycje o podwyższonym ryzyku. Celem takich przedsięwzięć nie zawsze musi być zysk kapitałowy, ale także kreowanie wartości strategicznej dla danej korporacji. Obecnie inwestorzy dokonują inwestycji przede wszystkim przy wsparciu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Inwestycje są realizowane między innymi w ramach programu Brindge Alfa. W uproszczeniu można powiedzieć, że inwestycje venture capital są realizowane między innymi przez przez następujące grupy inwestorów: Inwestorzy realizują zysk z inwestycji przez sprzedaż udziałów w spółce, sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wyjść z inwestycji mogą m.in. przez sprzedaż firmy inwestorowi branżowemu (trade sale), połączenie z inną firmą z branży lub IPO, czyli wyjście przez giełdę. Inwestorzy są najmniej zainteresowani opcją wyjścia z pomyślnej inwestycji poprzez wykup firmy przez przedsiębiorcę. Fundusz venture capital może dokonać wyjścia kapitałowego przez trade sale – wycofania się z inwestycji, aby odzyskać nie tylko wniesiony kapitał, ale również dla osiągnięcia zysku. Odsprzedanie posiadanych przez fundusz akcji spółki na rzecz inwestora branżowego (tj. aktywnemu w takiej samej lub komplementarnej dziedzinie działalności). Na drodze tej transakcji inwestor przejmie całość przedsiębiorstwa (jeśli dojdzie do zbycia wszystkich udziałów znajdujących się w rękach dotychczasowych udziałowców) lub uzyska nad nią kontrolę, jeśli nabyty przez niego zostanie pakiet kontrolny akcji. Z perspektywy funduszu VC ta ścieżka wyjścia kapitałowego jest najbardziej korzystna (najlepsza stopa zwrotu z inwestycji). Zaletą tego scenariusza jest też stosunkowo krótki czas realizacji transakcji, np. w porównaniu do debiutu giełdowego. Transakcja secondary sale to odsprzedaż udziałów inwestorowi finansowemu. Fundusz venture capital decyduje się na tego rodzaju wyjście z inwestycji np. dlatego, że na dalszy rozwój spółki potrzebne są dodatkowe środki kapitałowe, których fundusz nie jest w stanie zapewnić. Istotne jest zbliżanie się okresu, w którym fundusz założył koniec zaangażowania inwestycyjnego. Na drodze transakcji secondary sale udziały w spółce obejmują banki lub fundusze inwestycyjne. Ich zaangażowanie w działalność podmiotu będzie więc miało pasywny charakter. Fundusz venture capital może również dokonać wyjścia kapitałowego poprzez odsprzedaż posiadanych akcji spółki jej pozostałym ich udziałowcom. Procedura ta nosi nazwę buy back. W ten sposób pierwotni właściciele spółki, którzy utracili częściową kontrolę nad jej rozwojem na rzecz funduszu VC, w zamian za kapitał, mogą ją odzyskać. Rekapitalizacja następuje najczęściej w oparciu o wykorzystanie długu (np. kredytu lub obligacji), którego obsługa spada następnie na spółkę. Fundusz wycofujący się z inwestycji może też odsprzedać swoje udziały innemu funduszowi venture capital. Dochodzi do niego, gdy od funduszu venture capital pakiet udziałów przejmują menedżerowie zajmujący się bieżącym zarządzaniem spółką. Wykup taki bywa wynikiem obawy wyższej kadry przed przejęciem firmy przez inwestora branżowego, co mogłoby zakończyć się przetasowaniami na głównych stanowiskach kierowniczych. Management spółki może przeprowadzić transakcje samodzielnie lub z udziałem dodatkowego inwestora finansowego. Można również wskazać na pochodne tego scenariusza dezinwestycyjnego. Pierwszą jest MBI – wykup akcji lub udziałów w przedsiębiorstwie przez menedżerów innej spółki. Druga z kolei to BIMBO – transakcja będąca hybrydą dwóch wcześniej wspomnianych. W tym przypadku wykupu od funduszu venture capital dokonuje management spółki oraz wyższa kadra zarządzająca spoza jej struktur. Warto wskazać także na MEBO (Management and Employee Buy-Out) – wykup udziałów, którego dokonują nie tylko menedżerowie, ale również szeregowi pracownicy przedsiębiorstwa. W tym przypadku mamy również do czynienia z wykupem wspomaganym długiem. Inwestor lub inwestorzy zaciągają zobowiązanie (sięgające nawet 90 proc. wartości przedsięwzięcia), aby uzyskać kapitał przeznaczony do odkupienia pakietu akcji od funduszu venture capital. Wykup lewarowany (ang. leveraged buy-ouy, LBO) dokonywany jest przez management przedsiębiorstwa lub inwestorów finansowych. Jego celem jest przejęcie (lub odzyskanie) kontroli nad przedsiębiorstwem, aby następnie zbyć je, gdy wartość przedsiębiorstwa wzrośnie. Charakterystyczne dla LBO jest powołanie przez inwestorów spółki celowej, która uzyskuje kredyt bankowy, a następnie dokonuje wykupu udziałów w przejmowanej spółce. Finansowanie długu odbywa się poprzez operacyjne przepływy pieniężnie między przejętą spółką a spółką celową. Initial public offering to wprowadzenie spółki na giełdę papierów wartościowych i sprzedaż akcji na rynku publicznym. Dla spółki taki krok oznacza dostęp do kapitału pozwalającego na realizację długofalowych celów działalności przedsiębiorstwa. Fundusz venture capital może z kolei wyprzedawać posiadane przez siebie udziały fazami w trakcie kolejnych ofert, a tym samym wyjście z inwestycji uzależniać od aktualnej koniunktury panującej na giełdzie. Dezinwestycja poprzez IPO wiąże się z koniecznością spełnienia przez przedsiębiorstwo wymogów stawianych przez giełdę oraz regulatorów rynku finansowego, a ponadto jest rozciągnięta w czasie. Wymaga też upublicznienia danych finansowych spółki. Ponadto na giełdę powinny wchodzić dojrzałe spółki akcyjne, co może oznaczać, że fundusz VC będzie chciał wycofać się z inwestycji wcześniej, aniżeli firma osiągnie pozycję rynkową na tyle stabilną, aby rozpocząć działania prowadzące do wejścia na rynek publiczny. Ostatnia ścieżka wyjścia kapitałowego oznacza porażkę inwestycji. W tym przypadku następuje wyprzedaż majątku spółki oraz uregulowaniu wszelkich jej należności. Write-Off pozwala inwestorowi odzyskać przynajmniej część zainwestowanych w spółkę środków finansowych. Venture capital dosłownie oznacza kapitał wysokiego ryzyka. To właśnie sprawia, że dzięki inwestycjom w VC można uzyskać bardzo często wielokrotnie wyższą stopę zwrotu niż w przypadku zwykłego private eqiuty czy na giełdzie. Wynika to z faktu, że fundusze VC inwestują w firmy na bardzo wczesnym etapie działalności, dzięki czemu zysk z takiej inwestycji może być znacznie większy w porównaniu do kapitału zainwestowanego na początku. Fundusze oraz ich inwestorzy są najczęściej narażeni na następujące rodzaje ryzyka: Podsumowując, jest to klasa aktywów, która pozwala na wysokie zwroty przy wysokim stopniu ryzyka. Porównując fundusze venture capital do equity crowdfunding, VC jest dużo bardziej zinstytucjonalizowaną formą inwestowania. PRAKTYCZNY PRZYKŁAD – amerykański fundusz VC Benchmark, inwestując w Ubera we wczesnym etapie jego działalności, zarobił na nim około 700 razy więcej niż początkowo na niego przeznaczył. Sprawiło to, że Benchmark kilkunastokrotnie zwrócił swoim inwestorom powierzone pieniądze. Właśnie takie stopy zwrotu generują dobre fundusze VC. Inwestorzy dokonują inwestycji w celu osiągnięcia zysku na zainwestowanym kapitale przede wszystkim na podstawie wzrostu wartości przedmiotu inwestycji. Inwestorzy podejmują decyzję o wejściu kapitałowym w przedsięwzięcie, biorąc pod uwagę dwie następujące kwestie: Jeśli inwestorzy odrzucą projekt ze względu na pierwszą kwestię, to pozostałe przyczyny nie mają już znaczenia. Atrakcyjne warunki inwestycji dla inwestora i bardzo dobre przedstawienie projektu przez przedsiębiorcę nic w takim przypadku nie pomogą. Inwestor poświęca swój wypracowany kapitał na wybrany np. start-up z myślą o zysku w przyszłości. Każdy z inwestorów liczy na sukces. Osoby kierują się trendem i potencjałem projektu. Analizują główne założenia dotyczące poszczególnych elementów projektu, którymi między innymi są: Teoretycznie inwestorzy nie są zainteresowani projektem z niskim potencjałem. Taki projekt będzie miął słabe szanse w zakresie pozyskiwania finansowania. Niski potencjał projektu odzwierciedla słabość założeń dotyczących poszczególnych elementów oraz wzajemnych powiązań pomiędzy tymi elementami. Słabość tych założeń jest najczęściej „odkrywana” podczas rozmów z potencjalnymi inwestorami, doradcami czy innymi przedsiębiorcami. Założyciel powinien dokonać zmian w zakresie założeń przyjętych w projekcie. Często warto zastosować zmiany w sposobie dystrybucji produktu czy usługi, ponieważ mogą spowodować, iż wzrośnie prawdopodobieństwo zwiększenia udziału w rynku docelowym w pierwszym roku działalności firmy. Innym przykładem może być zmiana niektórych cech produktu czy usługi, co może wpłynąć na stworzenie wyraźniejszej przewagi rynkowej nad konkurencją. Istnieje kilka sposobów organizacji funduszu VC: Klasyczną konstrukcją na rynkach zagranicznych jest formalna struktura oparta na General Partners i Limited Partners. Ci pierwsi to zespół menedżerów, który jest odpowiedzialny za cały proces inwestycyjny związany z inwestowaniem środków powierzonych im w zarządzanie przez Limited Partners. General Partners są odpowiedzialni za decyzje inwestycyjne, nadzór nad inwestycjami oraz wyjście z inwestycji. Limited Partners pełnią rolę pasywną – zobowiązują się do dostarczenia kapitału na przeprowadzenie inwestycji przez General Partners, według wcześniejszych ustaleń. General Partner = wyszukiwanie leadów; analiza potencjalnej inwestycji; DUE DILIGENCE; kontakt ze start-upami; wsparcie merytoryczne start-upu (Smart Money); przygotowanie się do inwestycji. Limited Partner = prywatni inwestorzy; korporacje oraz małe i średnie firmy; instytucje krajowe; instytucje unijne; wspierają GPs w wyszukiwaniu okazji inwestycyjnych i w budowie wartości portfela. Długość życia takiego funduszu zazwyczaj nie przekracza 10 lat. W przeciągu pierwszych kilku lat taki fundusz dokonuje inwestycji. W kolejnych kilku latach zespół menadżerski pracuje nad zwiększeniem wartości spółek, a w ostatnich kilku latach działania funduszu akcent kładzie się na wyjścia z inwestycji, czyli odzyskanie zainwestowanych środków i realizację zysków. Przykładowo w Polsce tak funkcjonuje fundusz Private Equity Enterprise Investors, który głównie inwestuje w firmy w fazie ekspansji. Na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych istnieje możliwość powołania Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych (FIZ), które dysponują kapitałem przeznaczonym na inwestycje. Decyzje inwestycyjne podejmuje spółka zarządzająca środkami zgromadzonymi w FIZie. Przykładowo w ten sposób funkcjonuje spółka MCI Management, która zarządza środkami alokowanymi do kilku FIZ-ów. Fundusze VC funkcjonują również w uproszczonej formie, czyli na zasadzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej. Taki “fundusz” to swoisty holding ze spółką-matką i kilkunastoma czy kilkudziesięcioma spółkami-córkami. Inne fundusze wykorzystują formę spółki komandytowej. Fundusz VC zarabia przez: Gdy fundusz venture capital zbierze 100 milionów złotych od Limited Partners, to zainwestuje w startupy jedynie część tej kwoty. Część wyda na opłaty za zarządzanie funduszem. Jaka to część? Zwykle ok. 2% w skali roku. Informacja o skali roku jest kluczowa. Całkowity koszt opłat za zarządzanie przy 10 latach wyniesie 20%, czyli 20 milionów od 100 milionów. Fundusz VC, który zebrał 100 milionów złotych, zainwestuje 80 milionów złotych. Resztę przeznaczy na wynagrodzenia zespołu, koszty biura marketing, doradców itp. Management fee liczy się zwykle od kapitału zadeklarowanego w funduszu, nie od rzeczywiście zainwestowanych środków. Zupełnie teoretycznie można sobie wyobrazić sytuację, w której fundusz nie zainwestował ani złotówki, a pobrał opłatę za zarządzanie w wysokości 2% od 100 milionów. Brak inwestycji lub ich opóźnienie w trakcie trwania funduszu przy jednoczesnym ponoszeniu kosztów powoduje obniżenie zwrotu z kapitału dla LP. Stąd wniosek (ważny dla startupów!): szczególnie na początku trwania funduszu VC jego zespół jest silnie zmotywowany do dokonywania inwestycji. Jest to udział w zysku funduszu. Udział ten wynosi standardowo 20-30%, a jego dystrybucja (czyli sposób wypłaty i rozliczenia) jest zwykle przedmiotem negocjacji pomiędzy General Partners a Limited Partners. Fundusz zebrał od Limited Partners 100 milionów złotych – tyle wynosi wartość (kapitalizacja) funduszu. Odejmując 20% opłaty za zarządzanie, efektywnie zainwestował 80 milionów złotych. Jeśli wygenerował 3-krotny zwrot, czyli 240 milionów złotych (zainwestowane 80 milionów pomnożone przez 3), to zysk na funduszu stanowi 140 milionów (240 milionów pomniejszone o koszty inwestycji wynoszące 80 milionów i koszty opłaty za zarządzanie 20 milionów). Uwzględniając zatem carried interest na poziomie 20%, do Limited Partners nie wróci całe 240 milionów złotych tylko 212 milionów. Ta różnica to 28 milionów (20% liczone od kwoty zysku 140 m). Stanowi to właśnie udział w zysku. Trzeba wspomnieć, że wygenerowanie carried interest zdarza się tylko najlepszym funduszom i takie zespoły zwykle powołują kolejne, jeszcze większe fundusze. Przedsiębiorcy startujący dopiero ze swoim biznesem powinni zwrócić się raczej do instytucji prowadzących inkubatory bądź fundusze seed capital, czyli inwestujących w przedsięwzięcia we wczesnych etapach rozwoju. Poszczególne fundusze venture capital mają własną politykę inwestycyjną, która preferuje wybrane branże, regiony lub etapy rozwoju przedsiębiorstw. Każdy fundusz ma też określoną minimalną i maksymalną wielkość środków, które jest w stanie zainwestować w dane przedsięwzięcie. To samo tyczy się okresu trwania zaangażowania poszczególnych VC. W zależności od polityki inwestycyjnej funduszu wielkości te mogą się znacznie od siebie różnić. NASZ ARTYKUŁ NIE ROZWIAŁ WSZYSTKICH TWOICH WĄTPLIWOŚCI?Czym jest venture capital?
Cechy finansowania w formie venture capital
Dla kogo jest finansowanie venture capital?
Pamiętaj o opracowaniu biznesplanu. Tutaj przedstawisz pomysł na inwestycję, która ma być finansowana kapitałem uzyskanym w ramach venture capital. Przedsiębiorstwo finansujące musi czuć, że pomysł na inwestycję ma szansę powodzenia i duży potencjał na rozwój.Venture capital – co zyskuje biorca kapitału?
Inwestorzy venture capital
Podział inwestorów venture capital
Wyjście z inwestycji przez inwestorów venture capital
Trade sale
Secondary sale
Buy back, czyli odsprzedaż udziałów pozostałym inwestorom lub innemu funduszowi VC
Wykup menedżerski
Wykup lewarowany
IPO – pierwsza oferta publiczna
Wyprzedaż i likwidacja
Ryzyko
Proces pozyskiwania kapitału
Ocena potencjału projektu przez inwestora venture capital
Struktura funduszu venture capital
Jak zarabia fundusz Venture Capital?
1. Opłata za zarządzanie (management fee)
2. Udział w zysku (carried interest)
Wady venture capital
Podsumowanie
See Also
Venture Capital: Was ist das und wie funktioniert es? - The Working Woman„Venture Capital-Marktstudie 2020“: Tiefe Einblicke in die Finanzierungs- und Bewertungspraxis von Startups in DeutschlandVenture Capital einfach erklärt | Definition, Formen, TippsFundusze venture capital i aniołowie biznesu, czyli dwa rozwiązania dla start-upów.