Oplossingsgericht Werken Methodiek - Talentontwikkeling (2024)

Oplossingsgericht werken Methodiek is een Positieve benadering

Oplossingsgericht werken is gebaseerd op principes uit de positieve psychologie. Als je goed oplet tijdens het volgen van een training of bij een door ons begeleid teamontwikkeltraject, dan merk je dat onze werkwijze volledig gestoeld is op deze positieve benadering. Het vertrekpunt bij de oplossingsgerichte werken methodiek (OWM) is het formuleren van de gewenste situatie. Daarbij kijken we eerst welke successen er al zijn bereikt, weke competenties er aanwezig zijn en welke mogelijkheden er liggen. Vervolgens is ieder oplossingsgericht traject een ‘stap-voor-stap’ traject.

Binnen sterkte teams focust men zich op wat wél goed is

Mensen zijn vaak sterk gericht op problemen en onvolkomenheden. De illusie is dat je door veel te weten over ‘het probleem’, ‘de oorzaak’ en ‘de schuldige’ dichter bij de oplossing komt. Bij de oplossingsgericht werken methodiek kijken we naar de successen die je al gerealiseerd hebt. Waar ben je goed in, waar word je blij van, wat helpt je en wat heeft al geholpen. Oplossingsgericht werken is een positieve, krachtige manier om veranderingen bij mensen, teams en organisaties te realiseren en heeft zich in de praktijk veelvuldig bewezen.

In dit uitgebreide artikel zetten we de uitgangspunten en principes voor je op een rij. Het artikel is geschreven voor teamcoaches, maar is voor iedereen interessant die vanuit een positieve benadering beweging op gang wil krijgen.

Wil je hier iets mee in jouw organisatie dan is bijvoorbeeld het volgen van een training Feedforward een hele geschikte eerste stap.

Vijf uitgangspunten van oplossingsgericht werken

1. Doe meer van wat goed werkt en stop met datgene dat niet werkt. Als iets heel goed werkt deel dit dan met anderen. Je zult merken dat dit extra energie geeft en creatieve impulsen met zich mee brengt.
2. Als iets niet goed gaat zoek dan de uitzonderingen zijn: Wanneer gaat het beter of zelfs goed? Wat is er in die situatie dan anders? Wat doe jìj anders?
3. Mensen zijn competent. We beschikken allemaal over kwaliteiten en bronnen om stappen te zetten in onze ontwikkeling. Kijk maar naar wat je in het verleden succesvol gedaan hebt!
4. Focus op de toekomst. Als je blijft praten over de ‘slechte’ dingen uit het verleden dan verander je dat verleden niet. Kijk naar voren en ga er van uit dat die ‘slechte’ dingen er niet meer zijn. Hoe ziet het er dan uit? Wat is er dan anders?
5. Doe het stap voor stap. Kleine stappen zijn makkelijker te zetten en brengen een positieve beweging op gang. Het gaat om de ‘beweging’. Dat je de goede kant op beweegt.

De zes stappen van oplossingsgericht werken methodiek

Hieronder zes stappen voor teamcoaches om vanuit deze methodiek te werken

1. Contact maken
2. Verduidelijken van de veranderbehoefte
3. Doel stellen
4. Positieve en sterke kanten benoemen
5. Stap vooruit
6. De Voortgang

1. Contact maken, verbinding aan gaan

Zorg eerst dat je contact maakt met de mensen uit het team. Houd eventueel eerst individuele intakegesprekken om te onderzoeken wat er speelt, maar ook om contact te maken. Bouw eerst aan een vertrouwensband. Denk hierbij ook aan de “IJsberg theorie”. Deze theorie gaat er vanuit dat alleen het topje van een reactie of gedrag zichtbaar is van iemand. Wat die persoon voelt, denkt en vindt is voor jou onzichtbaar. Dit noemen we ook wel de onderstroom. Vraag over het dagelijks leven, hobby’s, dingen die de ander bezig houden, wat iemand leuk vindt om te doen enzovoort. Vertrouwen creëren is een belangrijk uitganspunt bij OW. Je werkt op gelijkwaardige voet en probeert de ander echt te begrijpen. Een open luisterhouding en open vragen stellen zijn hierbij belangrijk. Neem de tijd voor dit soort gesprekken.

2. Verduidelijken van de veranderbehoefte

Om de veranderbehoefte te verduidelijk ga je op zoek naar waar het team graag naar toe wil: Wat willen jullie dat er gaat veranderen? “Wat zou voor jou een goede uitkomst van deze eerste sessie zijn?”
Leg een verbinding naar de gewenste toekomst. Probeer samen de gewenste situatie in kaart te brengen.Als er ongewenste situaties zijn of “problemen” dan ga dit niet uit de weg. Stel dan vragen als:

• Wat wil je in plaats van deze situatie of in plaats van dit probleem?
• Wat is er anders als de situatie veranderd is of als het probleem is opgelost?

3. Doel stellen of succes formuleren

Wat willen jullie uiteindelijk bereiken? En hoe ziet dat er dan uit?

Een bekende vraag in oplossingsgericht werken is de “Wondervraag”. Met deze vraag worden mensen uitgenodigd om onbegrensd na te denken over de veranderingen die zij willen. Het is heel sterk toekomstgericht en daagt je uit om positief te denken.

Ik wil je een bijzondere vraag stellen: “Stel dat terwijl jij vannacht slaapt, er een wonder gebeurt. Het wonder is dat het probleem dat je eerst had is opgelost! Wat is er dan morgen anders als je wakker wordt? Wat zie je dan om je heen gebeuren? Wat doe jij dan anders? Wat zien mensen om jou heen aan jou?

Probeer deze verandering(en) in termen van gedrag te “vangen” en op een positieve wijze te formuleren.

De wondervraag is een opening om het perspectief te verplaatsen naar een veranderde situatie. Voor veel mensen is het even wennen, maar als ze er mee aan de slag gaan, geeft het veel positieve energie. Je kunt er ook een tekening van laten maken of als je met een team werkt in subgroepen hier over laten brainstormen en uitwisselen of een gezamenlijke tekening laten maken. Zelf zetten we hiervoor ook vaak Lego Serious Play in.

4. Werken met Schaalvragen (Positieve en sterke kanten benoemen)

Schaalvragen zijn een mooie manier om de positieve kwaliteiten naar boven te halen. Tijdens een sessie waarin je werkt met schaalvragen ga je eerst samen actief op zoek naar wat er al goed gaat.

Ga nu kijken welk stapje je vooruit zou kunnen zetten. Het gaat hierbij om kleine stapjes. Die zijn makkelijker te zetten en het effect is goed te zien. Kleine stapjes leiden vaak naar een opeenstapeling van veranderingen.

Stel: Je hebt jezelf al een 6 gegeven op de schaal van 1 tot 10. Wat zou je kunnen doen om er een 6,5 van te maken? Welk stapje zou dat dan zijn? Hoe ziet dat er dan uit?

Probeer deze stap zo concreet mogelijk in gedrag te formuleren!

6. De voortgang

De laatste stap van de oplossingsgericht werken methodiek: laat mensen zèlf formuleren wat ze gaan doen en hoe ze het gaan doen. Hier kan je in een vervolgsessie dan op terug komen. Passende vragen zijn dan:

• Wat gaat er al beter?
• Hoe merk je dat het beter gaat? Hoe merken anderen dat?
• Wat viel je op dat kan helpen?
• Waar sta je nu op de schaal?

Het is goed om te blijven monitoren. Als een verandering heeft plaats gevonden, zal het na een tijdje een vanzelfsprekend iets worden.

De gesprekshouding van de Teamcoach of begeleider

De gesprekshouding bij oplossingsgericht werken is het samen ontdekken. Je bent samen op zoek. Niemand weet het beter en je hebt als begeleider zeker niet het laatste woord.Je luistert aandachtig, vat regelmatig samen en stuurt in het gesprek met oplossingsgerichte vragen. Je kunt adviezen en tips geven, leg ze voor, maar leg ze niet op!
Een belangrijk aspect bij oplossingsgericht werken (en ook buiten OW) is het geven van complimenten. Oprechte complimenten geven kracht en erkenning en stimuleren goed gedrag.
Probeer je echt in te leven in de ander, zònder vooroordeel.

Je kunt ook complimenteren door vragen te stellen, bijvoorbeeld:

• Hoe heb je dit volgehouden?
• Je moet wel over kracht beschikken om dit vol te houden!
• Hoe heb je dat gedaan?

Dit zijn in feite indirecte complimenten. Je geef aandacht aan de vooruitgang.

Oplossingsgericht werkenmethodiek met groepen

Je kunt de oplossingsgericht werken methodiek individueel toepassen, maar wij werken vanuit P&A veel met groepen. Vooral de volgende drie onderdelen passen heel goed in een teamontwikkelprogramma:

1. Wondervragen
2. Schaalvragen
3. Sfeer verbeteren

1. Wondervragen

De wondervraag kun je aan een hele groep stellen of in subgroepen laten beantwoorden en daarna plenair uitwisselen. De thema’s die dan aan bod komen kun je daarna op een oplossingsgerichte wijze aan bod brengen.

Ook kun je tekeningen laten maken bij de wondervraag en daar een verhaal bij laten vertellen wat er allemaal op de tekening te zien is. Of je gebruikt Fotokaarten om eerst te visualiseren hoe de toekomst eruit zou moeten zien.

2. Schaalvragen

Door in een groep de schaalvraag te stellen krijgen de groepsleden feedback (van elkaar) op wat er al goed gaat en welke stappen er nog gezet kunnen worden.

Ook kun je bijvoorbeeld in een kring gaan staan waarbij het middelpunt van de kring de 10 is en ieder groepslid op een denkbeeldige lijn naar dat middelpunt toe staat. Ga nu op dat punt staan waarvan jij vindt dat jullie staan. En vertel elkaar wat er al goed gaat en welk stapje jij kunt zetten om dichter bij die 10 te komen.

Bijvoorbeeld:

• Waar staan we op een schaal van 1 – 10 als het gaat om “elkaar durven aanspreken”?
• Wat doen we allemaal al goed?
• Welk stapje kun jij zetten?

Als iedereen een klein stapje gaat zetten zal het effect binnen de groep groot zijn! Het versterkt elkaar enorm.

3. Sfeer verbeteren

Tot slot kun je de oplossingsgericht werken methodiek inzetten om de sfeer te verbeteren in het team. Diverse groepen vinden het vaak leuk en nuttig om de sfeer in de groep te meten met behulp van een wondervraag of schaalvraag. Mensen kunnen vaak goed aangeven wat er al goed is en op welke punten ze een stapje kunnen zetten. Je kunt dan de schaalvraag als een “sfeerthermometer” inzetten.

Het werkt vooral positief als regelmatig wordt benoemd wat er goed gaat. De sfeer wordt vooral verbeterd als je elkaar regelmatig een compliment geeft over wat goed gaat. Dit werkt veel beter dan het praten over de sfeer als het niet goed gaat!

Hopelijk hebben we je op weg kunnen helpen met de oplossingsgericht werken methodiek. Wil je hier ook mee aan de slag in jouw organisatie? Neem dan gerust contact met ons op.

Feedforward

De oplossingsgericht werken methodiek passen wij ook toe voor onze trainingen Van Feedback naar Feedforward.

Andere bronnen:
Doen wat werkt, Coert Visser
Simpel, Louis Cauffman
Handboek oplossingsgericht werken in het onderwijs, Louis Cauffman & Dick J. van Dijl